گویش ها، واژه ها و لهجه های محلی و بومی شهرستان بافت (۲)
هی لِلِم ، ایقدر چز مزن ودندون قریچ نرو،خدا خواسته تو در جوونی پُت هات بریزه و کَل بشی، ایقدر هم خودت رو با نکالو پسر همسایه قیاس نکن که چرا او کَلَش پُت ریز نشده و از تو خوشگل تره؟
میاس دیروز بیای همین نکالو را سیل کنی ،درست موهاش شده بود سی قدرت بوته سگ شاش.
ببین پسرم ، ننه ام را بشم ، ببین خدا کلاغ و طوطی را روز اول زشت ور دنیا داد ، ولی طوطی شکایت کرد و خداوند او را خوشگل کرد ولی کلاغ گفت : هر چه از دوست رسد نیکوست، نتیجه اش هم ای شد که می بینی ، طوطی همیشه در قفسه ، ولی کلاغ همیشه آزاده.
تو هم روزی صد هزار بار خدا رو شُکر کن ، گرچه پُت مُتی روی کله ات نیست ، ولی در عوض از شر شانه کردن ،رِشک و کَک و شپش راحتی ، درست کله ات شده مث دَق علیجان
بلند شو ، ایقدر نشین و زانو غم بغل نگیر!
آخه چی بگم ننه ؟ دیروز اَغو پسر اسما ل منو دس انداخته بود ، می گفت : اگه یه روز تِغرسه بباره، تو با این کله کچلت چکار می کنی؟ می گفت : کَلت کُت کُت می شه،اَدوباره می گفت :هادر باش درخ کُت کُن رو کلت نشینه.
دیروز ننه مُتو دختر مَش اکبر بمن متلک گفت : که ببین به کله اش چه ژلی زده و موهاش رو چه خفن! مث سیخور درست کرده.
غلط کرد مُطو ، حالا دیگه از توش در شده ، کَک پرید ،پشه پرید ،نوبت به گاگِلون رسید ، میا س بهش بگی : ماده خر تو می فهمی ژل چیه ؟
حالا ننه ، ژل چیه ؟ من چم فهمم ،ژل یه چیزیه مث خِل ،مث لیش ، می مالن به موهاشون که موهاشون چرب و چِلیس بشه .
ولِش کن ننه ، بلند شو برو لَرد ، برو تا کوه مدشکاری ،برو تا شاید دلت وابشه ، ایقدر برا چارتا شاخه مو عزا مگیر ،منم دلم می خواست تو کَل نبودی و مو داشتی ، دلم می خواست سرت رو بذارم تو کوشم ،موهات رو پِشکور کنم و رِشکاشو بکُشم ، دلم می خواست یه پِشنگ آبی بزنم به موهات ، بعد کِجِکایی برات فُکُل درست کنم ، موهات رو از نَزله وا کنم و برات فرق وا کنم.
ولی ننه چه می شود کرد ؟با خدا که نمی شود سر جنگ را وا کرد ، ننه پس خودت ندیدی بعضی ها که مو دارند می رن موهاشون رو کچل می کنن که خوش تیپ بشن ، ننه پس منصوریان رو ندیدی ، کلاه کج رو ندیدی ، چرا خودت رو با کوجاک قیاس نمی کنی ؟
ننه ! کوجاک دیگه کیه ؟
کوجاک ، همین تلی ساوالاس
ننه تواینارو از کجا می دونی ؟
هی ننه ! دس ور دلم نذار ، اون قدیما جوونها عکس کوجاک رو ور در و دیوار اتاقاشون می کوبیدند،عکس آلن و سوفیا هم خیلی طرفدار داشت.
ننه آلن و سوفیا دیگه کی هستن ؟
تو چقدر خِنگی ، آلن دلون و سوفیا لورن را می گم ، حالا شما جوونها کلاستون اومده پائین و عکس ممد گلزار و هدیه تهرانی رو به درو دیوار می زنین.
معنی واژه ها:
لَلَم : فرزندم ، بچه ام
چز زدن : ناشکری
دندون قریچ : دندان روی هم فشردن
پُت : مو
کَل : کچل ، بی مو
ایقدر : این قدر
نکالو : اسمی است
میاس : می بایست
سیل : تماشا
سی قدرت :شباهت زیاد
سگ شاش : بوته کلاه قاضی ، کلاه میر حسن ، چوبک
بشم : قربانت بروم
پُت مُت : مو
دق علیجان : منطقه ای است بی آب و علف در ارزوئیه بافت
رِشک : از رسته حشرات که به شپش تبدیل می شود
کَک : جانوری است جهنده
اَغو : مخفف اصغر
اسمال : مخفف اسماعیل
مُطو : مخفف مطهره
دس انداخته بود : به مسخره گرفته بود ، دست انداخته بود
تغرسه ، تگرگ
کُت کُت : سوراخ سوراخ
هادر : مواظب
درخ کت کن : دارکوب
سیخور : جوجه تیغی
کک پرید ، پشه پرید ،نوبت به گاگلون رسید: ضرب المثلی است
گاگلون : سرگین غلتان
چرب و چلیس : چرب کردن
خِل : آب بینی
لیش : لجن
کوشم : بغلم
پِشکور : بهم زدن
پِشنگ : مقدار کم
کِجکایی : مورب ، کج
فُکل : کاکل ، موی جلو سر
نزله : فرق سر
حمید هرندی
