بازی های بومی و محلی شهرستان بافت
( سنگ شیشو )
اهداف بازی : سرگرمی ، بالابردن دقت و تمرکز
سن بازیکنان : محدودیت سنی ندارد
ابزار بازی : سنگ های کوچک تیله ای شکل
محوطه بازی : محل نشستن افراد، اتاق
تعداد بازیکنان : اگر تعداد سنگ ها ۵ عدد انتخاب شود ( پنج تا ای یو) فقط ۲ نفر می باید شرکت کنند .در صورتی که تعداد سنگ ها ۸ ، ۱۰ ، ۱۲ و…انتخاب شود ، هر تعداد می توانند در بازی شرکت کنند.
واژه ها : ی وردار ( یک بردار) ، دو وردار (دو بر دار)، سه وردار ( سه بر دار)، چار وردار ( چهار بر دار)، کُپ ،سِرش ، بُنش ، غنچ
نحوه بازی :
شروع بازی : در بازی سنگ شیشو ( پنج تا ای یو ) که دو نفر شرکت کننده دارد ، شروع کننده بازی به این نحو انتخاب می شود :
بازیکن ۵ سنگ را در کف دست گرفته و با ارتفاع کمی آنها را به هوا پرت می کند و دستش را می چرخاند و سنگ های پرت شده را در پشت دست نگه می دارد، هر تعداد سنگ را که بیشتر پشت دستش نگه دارد ، شانسش برای شروع بازی بیشتر است.
نفر دوم هم همین عمل را انجام می دهد و هر کدام که تعداد بیشتری سنگ را پشت دستش نگه داشته است ، بازی را شروع می کند.
بازیکن ۵ سنگ را روی زمین می ریزد ، در ریختن سنگ ها روی زمین باید دقت شود که سنگ ها بافاصله از هم روی زمین پهن شوند ، چون موقعی که می خواهد سنگی را بردارد ، اگر دستش به سنگ دیگر خورد و باعث لرزش و تکان خوردن سنگ دیگر شد ، به اصطلاح می سوزد (می بازد).
ی ور دار ( یک بر دار) : در این مرحله که سنگ ها روی زمین ریخته شد ، بازیکن باید سنگ ها را یکی یکی با پرتاب یک سنگ به هوا از روی زمین بردارد، بازیکن یک سنگ از ۵ سنگ را بر می دارد و آن را به هوا پرت می کند و هم زمان یک سنگ را از روی زمین بر می دارد و سنگ پرت شده در هوا را می چاقد ( می گیرد) ، باید بازیکن دقت کند در این حالت که سنگ را از روی زمین بر می دارد ، دستش به سنگ های دیگر نخورد و آنها را نلرزاند ، اگر باعث لرزش سنگ های دیگر شد ، می سوزد ( می بازد) و نوبت به بازیکن دیگر می رسد.
دو ور دار : در این مرحله با پرتاب سنگ به هوا بازیکن باید هر دفعه ۲ سنگ را از روی زمین بر دارد و سنگ پرت شده در هوا را بچاقد.
سه ور دار : در این مرحله بازیکن با پرتاب سنگ به هوا ، باید یک دفعه ۳ سنگ را و دفعه دیگر آن یک سنگ را بر دارد.
چار ور دار : در این مرحله بازیکن با پرتاب سنگ به هوا باید هر ۴ سنگ را با هم از زمین جمع کند و سنگ پرت شده در هوا را بچاقد
کُپ : بعد از چهار بر دار،مرحله کُپ می باشد که بازیکن هر ۵ سنگ را در دست می گیرد و یک سنگ را به هوا پرت می کند و ۴ سنگ دیگر را روی زمین می گذارد و سنگ پرت شده در هوا را می چاقد( می گیرد) و سپس دوباره سنگ را به هوا پرت می کند و ۴ سنگ را از روی زمین جمع می کند.
سِرش : بازیکن هر ۵ سنگ را در دست می گیرد و یکی را به هوا پرت می کند و با نوک انگشت سبابه خطی روی زمین و محل بازی می کشد و سنگ پرت شده در هوا را می چاقد.
بُنش : بازیکن هر ۵ سنگ را در دست می گیرد و یکی را به هوا پرت می کند و در حالی که سنگ پرت شده در هوا می باشد، با مشت به زمین می کوبد و سنگ پرت شده را می چاقد.
غنچ : بازیکن هر ۵ سنگ را در کف دست می گیرد و با ارتفاع کم به هوا پرت می کند و سنگ های پرت شده را پشت دستش نگه می دارد.
در مرحله غنچ بازیکن باید نهایت دقت و تمرکز را داشته باشد ، زیرا تعداد سنگ هایی که پشت دستش نگه می دارد ، امتیاز او محسوب می شود.
پس از مرحله غنچ و مشخص شدن امتیاز بازیکن ، نوبت به دیگر بازیکن می رسد که تمام این مراحل را بازی می کند و در مرحله غنچ تعداد سنگ هایش را می شمرد و هر کس در مرحله غنچ تعداد امتیازش بیشتر بود ، برنده بازی می باشد.
برنده بازی ، حکم شاه و امرکننده را دارد و هر دستوری را که داد، بازنده باید اجرا کند .معمولآ برنده حکم های خنده داری رابرای اجرا به بازیکن بازنده می دهد.
لازم به توضیح است : در هر مرحله ای که بازیکن دستش به سنگی بخورد و سنگ بلرزد ( بازیکن می سوزد) و نوبت به دیگر بازیکن می رسد ، یا اگر بازیکن سنگ پرت شده در هوا را در هر مرحله نتواند بچاقد ( بگیرد) باز می سوزد و نوبت به دیگر بازیکن می رسد.
بازی برای نفر سوخته شده در مرحله بعد از همان مرحله ای که سوخته است ، شروع می شود.
” سنگ شیشو چند نفره “
در این بازی محدودیتی برای تعداد بازیکنان نیست و هر تعداد می توانند در بازی شرکت کنند.
به عنوان مثال : اگر ۴ نفر می خواهند در بازی شرکت کنند ، با توافق یکدیگر تعداد سنگ ها را مشخص می کنند ( ۸ ، ۱۰ ، ۱۲و…) اگر تعداد سنگ ها را ۸ انتخاب کنند هر بازیکن باید برای خودش ۸ سنگ داشته باشد ( در مجموع ۳۲ سنگ )
شروع بازی مانند قبل می باشد و هر بازیکن ۸ سنگش را به هوا پرت می کند و پشت دستش نگه می دارد و کسی که بیشترین سنگ را پشت دستش نگه داشته است ، شروع کننده بازی می باشد.
شروع کننده بازی ۳۲ سنگ را روی زمین می ریزد و یک سنگ را بر می دارد و با پرتاب آن به هوا ، بطور دلخواه هر تعداد سنگ را از روی زمین برمی دارد و سنگ پرت شده را می چاقد، باید دقت کند که دستش به دیگر سنگ ها نخورد و آنها را نلرزاند ، چون می سوزد ( می بازد).
پازیکن تا زمانی که نسوخته است می تواند به بازی ادامه دهد و سنگ های جمع شده که امتیازش محسوب می شود را بشمارد .
پس از شمارش امتیاز ، نوبت به دیگر بازیکنان می رسد و آنان به همین روش بازی را ادامه می دهند و در نهایت پس از شمارش امتیازها ، هر کس که بیشترین امتیاز را داشته باشد ، نفر برنده و هر کس کمترین امتیاز را داشته باشد ، نفر بازنده محسوب می شود.
نفر برنده با همفکری دیگر بازیکنان برای تنبیه نفر بازنده ؛ دستوری را صادر می کند و بازنده باید اجرا کند، مثلآ دستور می دهد که بازنده به تمام بازیکنان کول بدهد یا کفش انان را واکس بزند و ….
از دوستان عزیزی که همکاری کردند و نحوه بازی سنگ شیشو را نوشتند (آقای علی شیبانی ) تشکر می کنم ، بخصوص از همسرم خانم بهادری که حوصله بخرج داد و با نهایت دقت و مرحله به مرحله سنگ شیشو را برایم بازی کرد و توضیح داد ، صمیمانه سپاسگزارم.
همشهری ! باور کن بازی شیرین و دلچسبی است ، بلند شو ، ۵ سنگ تیله شکل از حیاط منزل جمع کن و بازی را با فرزند یا همسرت شروع کن ، نگذار از یادمان برود ، این بازی هم بخشی از خاطره ها ، فرهنگ ، آداب و رسوم ما بافتی ها بود که باید حفظ شود.
حمید هرندی
