تاریخ آب و آبیاری شهرستان بافت ( قست دوم – ارزوئیه )
شوند : ( دلیل ) نامگذاری ارزوئیه به گفته افراد محلی از واژه “ارز” به معنی برنج گرفته شده است . بعد از یورش: (حمله) تازیایان : (اعراب) به ایران به شوند : (علت) وفور برنج و کشت آن در ارزوئیه به این نام شهرت یافته است.
در گویش محلی به شکل “آرزو” ادا می شود و به همین شوند : (دلیل) به ارزوئیه مشهور شده است. ارزوئیه قدمت دیرینه ای دارد و اوج شکوفایی و آبادانی آن در حکومت زندیه بوده است.
مرکز ارزوییه شاهماران است که شوند :(علت ) نامگذاری آن به شوند: (علت) مارهای سمی بسیار در منطقه بوده و در واقع مارهای بزرگ در این سرزمین زندگی می کرده اند.
زمین های ارزوئئه از آب کاریز : (قنات) سیراب : ( مشروب) می شوند. از کاریز های بنام : (مشهور) ارزوییه می توان از کاریزهای ارزوییه ، آبگرم ، قلعه نو ، وکیل آباد ، صوغان ، قادرآباد ، ابراهیم آباد،چاه سرخ ، مازه ، نراب و چاه بغل نام برد.
کاریز ارزوییه از با ارزش ترین : (مهم ترین ) کاریزهای این مرزو بوم :(منطقه) با ۳ کیلومتر درازی:(طول) دارای ۱۰۰ حلقه چاه است، در مسیر این کاریز ۴ دهنه آسیاب قرار داشته که اکنون ویرانه های آن برجاست.
مدار گردش آب در شاهماران و صوغان ۸ شبانه روز است و نظام آبیاری بر پایه : (اساس) حبه محاسبه می شود.هر حبه ۱ ساعت اب دارد و پیش از ساعت تاق اجرا می شده است( طول رویک تاق و طول شب تاق دیگری محسوب می شود )
کاریز وکیل آباد از دیگر کاریزهای بنام ارزوییه به حساب می آید که ۲۵۰ حلقه چاه در درازی: (طول) آن کنده: (حفر) شده است.گودی : (عمق) مادرچاه ۵۰ متر و شیب کاریز از شمال شرق به جنوب غربی است.
نوع کاریز وکبل آباد رودخانه ای و نوع کاریز ارزوییه کاریز دشت است.
در وکیل آباد مدار گردش آب ۱۲ شبانه روز است که میراب ها تقسیم آب را به عهده دارند.کاریزهای قلعه نو ، ابراهیم آباد و وکیل آباد به موازات هم پیش می روند . در مسیر کاریز وکیل آباد ۲ دهنه آسیاب کار می کرده است که از بین رفته اند.
کاریزهای ارزوییه سال ها از سوی غنجعلی خان جهانشاهی ، درویش درآگاهی و یزدگردخان معینیان لایروبی و بغل کنی شده است.
از مقنی های ارزوییه می توان از حمدا…خادمی ، غنجعلی علیرضایی ، مرادحاتمی و نوروز شرفی نان برد.
باغ های باارزش :(مهم) ارزوییه باغ جندقی، باغ شرفی و باغ میرابراهیمی است. باغ جندقی به مساحت ۱۰۰۰هکتار شامل گونه های مختلف مرکبات و باغ میرابراهیمی شامل : گونه ای مختلف خرما به مساحت ۲۵۰ هکتار می باشد. ( برگرفته از کتاب تاریخ آب و آبیاری ) نوشته : محمد برشان
توجه : بر پایه نوشته پیشین من در باره فارسی را پاس داریم تلاش کردم واژه های فارسی را بکار ببرم که در متن با ( دونقطه و پرانتز) آنها را نوشته ام. خیلی سخت است چون واژه های بیگانه بیش اندازه وارد فرهنگ فارسی شده اند.
